اوجگیری رزمایشهای نظامی در منطقه
از آغاز سال ۲۰۱۸ تاکنون ۲۵ رزمایش نظامی در منطقه خاورمیانه برگزار شده که در آن کشورهای عربی، غربی و آسیایی شرکت کردهاند. در همین ماه نوامبر، سه رزمایش برگزار میشود.
به گزارش فرارو، در سال ۲۰۱۸، تعداد رزمایشها در کشورهای عربی، بخصوص در منطقه خلیج فارس، افزایش محسوسی داشته است. این رزمایشها، که معمولا با مشارکت تعدادی از کشورهای غربی و بعضا آسیایی برگزار میشود، چه به لحاظ نیروها و تجهیزات شرکتکننده و چه به لحاظ وسعت، کمسابقه بوده است.
اوجگیری رزمایشهای نظامی در منطقه
از آغاز سال ۲۰۱۸ تاکنون ۲۵ رزمایش نظامی در منطقه خاورمیانه برگزار شده که در آن کشورهای عربی، غربی و آسیایی شرکت کردهاند. در همین ماه نوامبر، سه رزمایش برگزار میشود.
به گزارش فرارو، در سال ۲۰۱۸، تعداد رزمایشها در کشورهای عربی، بخصوص در منطقه خلیج فارس، افزایش محسوسی داشته است. این رزمایشها، که معمولا با مشارکت تعدادی از کشورهای غربی و بعضا آسیایی برگزار میشود، چه به لحاظ نیروها و تجهیزات شرکتکننده و چه به لحاظ وسعت، کمسابقه بوده است.
در اوایل ماه اکتبر، رسانههای بریتانیا، از برگزاری یک رزمایش بزرگ در کشور عمان برای مقابله با روسیه خبر دادند. این تمرین نظامی، که به نام "شمشیر سریع ۳" (السیف السریع ۳) معروف شده، بزرگترین رزمایش ارتش بریتانیا در ۱۷ سال اخیر بوده است. همانطور که از نام رزمایش برمیآید، رزمایش کنونی در عمان، که امروز به پایان میرسد، سومین مرحله است. نکته قابل توجه این است که این رزمایش در دورههایی برگزار میشود که تنشها در منطقه بالا میگیرد.
نخستین مرحله این رزمایش در سال ۱۹۸۶، همزمان با جنگ ایران و عراق انجام شد. مرحله دوم آن در ماههای سپتامبر و اکتبر سال ۲۰۰۱ انجام شد. در آن زمان هم این رزمایش، بزرگترین استقرار نیروهای بریتانیایی در منطقه پس از حمله صدام حسین به کویت بود. به طوری که در آن بیش از ۲۲۵۰۰ نیرو، ۶۵۰۰ دستگاه، ۲۱ کشتی جنگی، ۴۹ جنگنده و ۴۴ بالگرد بریتانیایی شرکت کردند.
شمشیر سریع-۲ دقیقا در زمانی انجام شد که تنشها بین صدام حسین و کشورهای غربی به مرحله خطرناکی رسیده بود و اکنون معلوم شده که در آن سال، آمریکاییها و بریتانیاییها برای حمله به عراق زمینهسازی میکردند. کشورهای غربی سرانجام در سال ۲۰۰۳ به عراق حمله کردند.
در رابطه با شمشیر سریع-۳، رسانههای بریتانیایی ادعا کردند که هدف این رزمایش مقابله با روسیه است. اما نه جغرافیای نسبتا بیابانی عمان شبیه جغرافیای سردسیر و برفی روسیه است و نه روسیه در خلیج فارس حضور نظامی چشمگیری دارد که بریتانیاییها بخواهند با آن در این منطقه حساس مقابله کنند. البته الیستر برت، معاون وزیر خارجه بریتانیا، طی یادداشتی در روزنامه الشرق الاوسط، هدف این رزمایش را "حفظ ثبات خلیج (فارس) " دانست.
برت با اشاره به مشارکت بیش از ۵ هزار نیروی بریتانیایی و ۷۰ هزار نیروی عمانی در رزمایش شمشیر سریع-۳ نوشت: "رزمایش شمشیر سریع-۳، تجلی عملی اظهارات نخستوزیر (بریتانیا)، مبنی بر اینکه 'امنیت خلیج (فارس)، امنیت ماست'، بود. چرا که این منطقه، یک بازار اصلی، سرمایهگذار بزرگ در بریتانیا و یک شریک امنیتی مهمی است. مضاف بر این، خلیج (فارس)، محل اقامت بسیاری از شهروندان ماست و اگر ثبات خلیج (فارس) از بین برود، تبعات این امر را در اینجا، بریتانیا، احساس خواهیم کرد".
برت با بیان اینکه تعداد نیروهای دائمی بریتانیا در خلیج فارس بیشتر از هر منطقه دیگری در جهان است، اعلام کرده که کشورش رزمایشهای دیگری را با کشورهای شورای همکاری انجام خواهد داد.
شمشمیر سریع-۳، نخستین رزمایش سال جاری در منطقه نبود. بلکه قبل و بعد از آن رزمایشهای متعددی در منطقه انجام شده و میشود. امروز، (شنبه)، با پایان شمشیر سریع-۳، رزمایش بزرگ "سپر عرب-۱" با مشارکت هشت کشور عربی در مصر به مدت دو هفته آغاز میشود.
این رزمایش در حالی برگزار میشود که در هفتههای اخیر حرفوحدیثها درباره تاسیس یک محور جدید نظامی به نام "اتحاد استراتژیک خاورمیانه" (مشهور به ناتوی عربی) بیشتر شده و حتی وزیر خارجه بحرین اخیرا اعلام کرده که سال آینده در چنین روزهایی این تشکل نظامی فعال خواهد بود. ایده تاسیس ناتوی عربی برای نخستین بار از سوی مقامات آمریکایی برای مقابله با ایران مطرح شد و قرار است شش کشور شورای همکاری خلیج فارس و اردن و مصر در این اتحاد نظامی عضو بشوند.
علاوه بر این، روز جمعه گذشته، روسای ستاد مشترک نیروهای مسلح کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، برای حضور در مراسم اختتامیه یک رزمایش به مسقط رفتند.
نکتهای قابل توجه در برخی از این رزمایشهای مشترک عربی، مشارکت قطر است. علیرغم اختلافات شدید میان دوحه و ریاض، نیروهای مسلح قطر در رزمایش "سپر مشترک خلیج (فارس) ۱"، که در آوریل گذشته در عربستان برگزار شد، شرکت کردند.
در ۱۰ سپتامبر گذشته، روسای ستاد مشترک نیروهای مسلح کشورهای شورای همکاری در کویت گرد هم آمدند. دو روز بعد، این روسا با همتایان آمریکایی، مصری و اردنی بار دیگر در کویت جلسه گرفتند.
سال ۲۰۱۸ شاهد برگزاری دهها رزمایش بود که پرداختن به جزئیات همه آنها خارج از حوصله این گزارش است. در جدول زیر تعدادی از این رزمایشها معرفی شدهاند.
نام رزمایش | محل و تاریخ برگزاری | کشورهای شرکتکننده |
اتصال اساسی ۲۰۱۸ | بحرین، اول نوامبر | بحرین، عربستان، امارات، عمان، کویت، اردن، مصر، پاکستان و بریتانیا |
سپر عرب ۱ | مصر، ۳۱ اکتبر | مصر، عربستان، امارات، کویت، بحرین، اردن، مراکش و لبنان |
مروارید غرب ۲۰۱۸ | کویت، نوامبر | کویت و فرانسه |
تبوک ۴ | مصر، ۱۹ اکتبر | عربستان و مصر |
نخستین رزمایش هوایی عربستان و فرانسه | تونس، ۱۰ اکتبر | عربستان و فرانسه |
شمشیر سریع ۳ | عمان، ۵ اکتبر | عمان و بریتانیا |
توفان ۲۰۱۸ | الجزایر، اول اکتبر | الجزایر |
آذرخش ۲۹ | مصر، ۲۶ اکتبر | مصر |
پل ۱۹ | بحرین ، ۲۶ اکتبر | بحرین و عربستان |
حافظان دوستی ۳ | مصر، ۲۵ اکتبر | مصر و روسیه |
تمرین عبور | قطر، ۲۵ اکتبر | قطر و فرانسه |
مرکز جنگ موشکی | امارت، ۲۹ اکتبر | امارات، عربستان و دیگر کشورها |
سموم ۳ | بحرین، ۲۴ سپتامبر | بحرین و امارت |
ستاره درخشان | مصر، ۲۰ سپتامبر | مصر، آمریکا، یونان، اردن، بریتانیا، عربستان، امارات، ایتالیا و فرانسه |
قاطعیت ۱ | عربستان، ۱۹ سپتامبر | عربستان و سودان |
سپر پیشگیری ۲ | عربستان، ۱۹ سپتامبر | عربستان و آمریکا |
رزمایش دریایی مصر و پاکستان | مصر،۱۳ سپتامبر | مصر و پاکستان |
تصمیم قاطع ۱۴ | قطر، ۱۵ آگوست | قطر و مغولستان |
میدوزا ۶ | مصر، اواخر ژوئن | مصر، قبرص و یونان |
سپر خلیج(فارس) | عربستان، ۱۹ مارس | عربستان و ۲۴ کشور دیگر |
آفیس ۲۰۱۸ | ترکیه، ۱۰ می | ترکیه و عربستان |
حامیان وطن ۲ | امارات، ۸ آوریل | امارات |
رزمایش مصر و فرانسه | مصر، ۱۳ مارس | مصر و فرانسه |
دوستی ۲۰۱۸ | عربستان، ۱۱ مارس | عربستان و آمریکا |
اتحاد آهنین ۶ | امارات، ۲۹ ژانویه | امارات و آمریکا |
رزمایشهای کشورهای عربی در سال جاری میلادی
چرا در سال ۲۰۱۸ این همه رزمایش برگزار شده است؟ سپهبد قاصد محمود، نظامی بازنشسته اردنی که قبلا جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اردن بوده، در گفتگو با خبرگزاری آناتولی چند دلیل برای افزایش رزمایشها در سال جاری بیان کرده است. از دیدگاه این سپهبد، افزایش رزمایشهای مشترک میان کشورهای عربی و غیر عربی، حاکی از نزدیک شدن یک مرحله حساس در آینده است که یا به تفاهمات بین المللی ختم میشود یا به رویاروییهای عمیق.
محمود چهار دلیل برای افزایش رزمایشها ذکر کرده که نخستین آنها با ایران مرتبط است. به گفته این نظامی بازنشسته، تنشهای منطقهای، از جمله "پرونده مقابله با ایران" در حال شعلهور شدن هست. دلیل دوم، با بحران سوریه مرتبط است. به گفته محمود، بحران سوریه هنوز به لحاظ سیاسی مطرح است و ممکن است به قدرتنمایی نظامی نیاز پیدا شود.
دلیل سوم، این است که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس وارد مسابقه رزمایشهای نظامی شدهاند تا به یکدیگر نشان دهند که متحدانی دارند.
تلاش کشورهای بزرگ برای تقویت نفوذشان از طریق عملیات مشترک با کشورهای منطقه، دلیل چهارم اوجگیری رزمایشها است.
محمود با بیان اینکه جهان به طور کلی مرحله حساس و بسیار خطرناکی را پشت سر میگذارد، افزود: "ممکن است ما (الان) در یک چهارراه واقعی هستیم. یا به سمت آرامش و صلح و تفاهمات بین المللی میرویم یا نهایتا به سمت قدرتنمایی و سطوح عمیق رویارویی و تحمل کردن هزینه هنگفت جنگها حرکت میکنیم. امیدوارم گزینه دوم محتمل نباشد".
پیشتر، در روز سه شنبه گذشته، شیخ صباح الاحمد، امیر کویت، در یک جلسه غیرعلنی با نمایندگان پارلمان کشورش درباره پدید آمدن "شعلههای آتش" در خاورمیانه هشدار داده بود. او به نمایندگان گفته، "همه آنچه دانسته میشود، گفته نمیشود". امیر کویت در رابطه با تحریمهای ایران تصریح کرده که اوضاع منطقه پس از اجرای این تحریمها، با قبل از اجرای آنها متفاوت خواهد بود./// فرارو