*****
94 سال پیش در چنین روزی در سال 1302، تظاهراتی مردمی علیه جمهوری رضاخانی در تهران برپا گردید. رضا خان پس از به دست گرفتن قدرت، در صدد برآمد تا خود «پادشاهی پهلوی» را تأسیس کند. از این رو در آغاز شعار جمهوریخواهی سر داد تا مقدمهای برای انتقال از قاجاریه به پهلوی باشد. با اعلام این خبر، عدهی زیادی از مردم و روحانیان، در 2 فروردین 1302، در میدان بهارستان رو به روی مجلس شورای ملی اجتماع کردند و علیه جمهوری و رضا خان شعار دادند. در نتیجه میان مردم و نظامیان زد و خورد شدیدی روی داد که در اثر آن تعدادی کشته و زخمی شدند. این رویداد، رئیس مجلس را به واکنش سریعی واداشت و دستور داد مجلس تکلیف رضا خان را معین کند. این واکنش تند، رضا خان را به عذرخواهی واداشت. سرانجام با اوجگیری تظاهرات مردمی در شهرهای مختلف علیه جمهوری ساختگی رضاخانی، رضا خان انصراف خود را از جمهوریت اعلام کرد.
*****
94 سال پیش در چنین روزی در سال 1302، تظاهراتی مردمی علیه جمهوری رضاخانی در تهران برپا گردید. رضا خان پس از به دست گرفتن قدرت، در صدد برآمد تا خود «پادشاهی پهلوی» را تأسیس کند. از این رو در آغاز شعار جمهوریخواهی سر داد تا مقدمهای برای انتقال از قاجاریه به پهلوی باشد. با اعلام این خبر، عدهی زیادی از مردم و روحانیان، در 2 فروردین 1302، در میدان بهارستان رو به روی مجلس شورای ملی اجتماع کردند و علیه جمهوری و رضا خان شعار دادند. در نتیجه میان مردم و نظامیان زد و خورد شدیدی روی داد که در اثر آن تعدادی کشته و زخمی شدند. این رویداد، رئیس مجلس را به واکنش سریعی واداشت و دستور داد مجلس تکلیف رضا خان را معین کند. این واکنش تند، رضا خان را به عذرخواهی واداشت. سرانجام با اوجگیری تظاهرات مردمی در شهرهای مختلف علیه جمهوری ساختگی رضاخانی، رضا خان انصراف خود را از جمهوریت اعلام کرد.
*****
35 سال پیش در چنین روزی در سال 1361، عملیات بزرگ «فتحالمبین» در جبهههای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آغاز شد. این عملیات که با مراجعه به قرآن کریم، «فتحالمبین» نام گرفت، در 4 مرحله، از 2 تا 10 فروردین 1361 صورت گرفت. رزمندگان اسلام در عملیات «فتحالمبین» در جبههی جنوب و غرب دزفول و شوش با دشمن درگیر شدند و این پیروزیها را به دست آوردند؛ تلفات نیروی انسانی دشمن: 15000 نفر اسیر و 25000 نفر کشته و زخمی، آزادسازی نزدیک به 2400 کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی ایران، انهدام 360 دستگاه تانک و نفربر و به غنیمت گرفتن 320 دستگاه دیگر.
انهدام 18 فروند هواپیما و 300 دستگاه خودرو و به غنیمت گرفتن 500 دستگاه دیگر و، انهدام 50 قبضه توپخانه و به غنیمت گرفتن 165 قبضهی دیگر.
*****
امروز، «روزجهانی آب» است. در راستای آگاه ساختن جهانیان به اهمیت روزافزون آب و ایجاد سیستمهای جهانی و توسعهی منابع آب، و به دنبال برگزاری «کنفرانس جهانی توسعه و محیط زیست» در سال 1992 میلادی در شهر ریودوژانیروی برزیل، 22 مارس به عنوان «روز جهانی آب» در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسد.
*****
4 سال پیش در چنین روزی در سال 1392، امیرهوشنگ کاووسی ـ کارگردان، نویسنده و منتقد سینما ـ درگذشت. امیر هوشنگ کاووسی در سال۱۳۰۱ در شهر تهران در یک خانواده نظامی به دنیا آمد. وی کارگردان، نویسنده و منتقد سینما بود و به عنوان «بنیانگذار نقد تحلیلی سینما در ایران» شناخته میشود. علاقهی او به سینما در خردسالی پیدا شد، زمانی که فیلمها صامت بود و رادیو و تلویزیون نیز وجود نداشت. او نمایش نخستین فیلم ناطق سینمای ایران ـ دختر لر ـ را در سال ۱۳۱۲ به یاد داشت. کاووسی دبستان و نیمی از دبیرستان را در مدرسهی نظام گذراند. سپس در سال ۱۳۲۵ برای تحصیل در رشتهی حقوق و علوم سیاسی به فرانسه رفت.
در آن جا به دلیل علاقه به سینما، رشتهی حقوق را رها کرد و با راهنمایی یکی از دوستانش وارد رشتهی فیلمسازی شد و ادامهی تحصیلات خود را در «مدرسهی عالی آموزش سینماتوگرافی ایدک» از سر گرفت. کاووسی پس از 3 سال تحصیل در رشتهی تهیهکنندگی و فیلمسازی فارغالتحصیل شد. سپس وارد دانشکدهی ادبیات سوربن شد و در مقطع دکتری رشتهی فیلمولوژی به تحصیل پرداخت؛ رشتهای که به گفتهی خودش ربطی به تکنیک سینما نداشت. وی همچنین در زمان تحصیل در فرانسه، برنامهی زبان فارسی را در «رادیو پاریس» بنیان نهاد و پس از بازگشت به ایران، تا آخر عمر کار نقد و تحلیل در حوزهی سینما را به طور حرفهای انجام داد. امیرهوشنگ کاووسی ـ کارگردان، نویسنده و منتقد سینما ـ در 2 فروردین 1392 در 91 سالگی در تهران درگذشت.
*****
1231 سال پیش در چنین روزی در سال 207 هجری، طاهر ذوالیمینین ـ بنیانگذار نخستین سلسلهی نیمهمستقل ایرانی پس از اسلام ـ درگذشت.طاهر بن حسین معروف به ذوالیمینین، از سرداران نامی هارون و مأمون عباسی بود. او از سوی مأمون، به مقابله با علی بن عیسی ـ فرماندهی امین عباسی ـ رفت و او را شکست داد و بغداد را فتح نمود. از آن پس جزء خواص مأمون به شمار میرفت و از هنگام رفتن مأمون به بغداد، حکمران خراسان گردید. در اواخر خلافت مأمون عباسی، طاهر دعوی استقلال کرد و یک روز در خطبهی نمار جمعه، نام خلیفه را از خطبه انداخت. اما طاهر در فردای همان روز در 23 جمادیالثانی 207 هجری، از دنیا رفت. تاریخ، هنوز علت مرگ وی را روشن نساخته است. پس از مرگ طاهر ذوالیمینین، طلحه پسر او از سوی خلیفهی عباسی، حاکم خراسان شد و خاندان حکومتگر طاهری توانستند «نخستین سلسلهی نیمهمستقل ایرانی پس از اسلام» را، بنیان گذارند. «ذوالیمینین»، به معنای «دارندهی دو دست راست» است، زیرا گفته میشود طاهر به هنگام نبرد، با هر دو دست راست و چپ شمشیر میزد و در این کار بسیار توانا بود. نیز گفتهاند هنگامی که از سوی مأمون عباسی برای دعوت علی بن موسیالرضا (ع)، به خدمت امام رفت، به هنگام بیعت با ایشان، گفت: «دست راست من در بیعت با مأمون است». از این رو، با دست چپ خود با امام رضا علیهالسلام بیعت نمود.
*****
110 سال پیش در چنین روزی در سال 1286: کابینهی سلطانعلی خان وزیر افخم ـ دومین کابینهی عصر مشروطه ـ شکل گرفت. این کابینه که از دولتهای عصر محمدعلی شاه قاجار بود، تا اُردیبهشت 1286، چهل روز دوام یافت.
*****
96 سال پیش در چنین روزی در سال 1300: احمد شاه قاجار استعفای محمد مصدق ـ والی فارس ـ را که حاضر به همکاری با دولت کودتایی سیدضیاءالدین طباطبایی نبود، پذیرفت. مصدق روز 16 اسفند 1299 ـ دو هفته پس از کودتای رضا خان ـ از مقام خود استعفا کرده بود.
*****
89 سال پیش در چنین روزی در سال 1307: رضا شاه به اتفاق عدهای از صاحبمنصبان نظامی و قشون و زرهپوشهای آنها، وارد صحن حضرت معصومه سلامالله علیها شد. وی با چوب به ضرب و شتم روحانیانی که موجب اخراج زنان درباری از حرم شده بودند پرداخت، و رئیس نظمیهی قم را بازداشت و زندانی کرد.
*****
86 سال پیش در چنین روزی در سال 1310: سرتیپ محمدحسین خان آیرم ـ نظامی مورد اعتماد رضا شاه ـ به ریاست تشکیلات نظمیهی مملکتی منصوب شد.
*****
66 سال پیش در چنین روزی در سال 1330: 3 هزار سرباز ایرانی و نفربر زرهی برای جلوگیری از آشوب ناشی از ملی شدن صنعت نفت وارد آبادان شدند.
*****
54 سال پیش در چنین روزی در سال 1342: مأموران حکومت پهلوی با هجوم به مجلس عزاداری شهادت امام جعفر صادق علیهالسلام در مدرسهی فیضیهی قم، ضمن شکستن در و پنجرهی مدرسه و ضرب و جرح طلاب، تعداد زیادی از آنان را زخمی کردند. «مدرسهی طالبیهی تبریز» نیز مورد حملهی مشابهی قرار گرفت.
*****
39 سال پیش در چنین روزی در سال 1357: امام خمینی (ره) در نجف اشرف در پیامی همهی مسلمانان جهان از جمله مردم ایران را به کمک و یاری رساندن به مردم لبنان که آماج حملات نظامی صهیونیستها بودند، فراخواندند.
پژوهش و تنظیم: آرش امجدی