*****
امروز، سالروز میلاد خجستهی آخرین پیامبر خدا، رسول گرامی اسلام، حضرت محمد مصطفی صلواتالله علیه است. ولادت حضرت محمد درود خدا بر او باد، به اتفاق نظر شیعیان، در 17 ربیعالاول سال عامالفیل صورت پذیرفته است. پیامبر اسلام صلواتالله علیه از پدری به نام عبدالله فرزند عبدالمطلب، و از مادری به نام آمنه دختر وَهَب، در مکهی مکرمه چشم به جهان گشودند. دوران زندگی آن حضرت در دو شهر مکه و مدینه سپری شد.
پیامبر در 40 سالگی به رسالت برگزیده شدند. در آغاز دین اسلام را مخفیانه تبلیغ میکردند و پس از 3 سال، به دعوت آشکار دست زدند. رنجها و سختیهای
*****
امروز، سالروز میلاد خجستهی آخرین پیامبر خدا، رسول گرامی اسلام، حضرت محمد مصطفی صلواتالله علیه است. ولادت حضرت محمد درود خدا بر او باد، به اتفاق نظر شیعیان، در 17 ربیعالاول سال عامالفیل صورت پذیرفته است. پیامبر اسلام صلواتالله علیه از پدری به نام عبدالله فرزند عبدالمطلب، و از مادری به نام آمنه دختر وَهَب، در مکهی مکرمه چشم به جهان گشودند. دوران زندگی آن حضرت در دو شهر مکه و مدینه سپری شد.
پیامبر در 40 سالگی به رسالت برگزیده شدند. در آغاز دین اسلام را مخفیانه تبلیغ میکردند و پس از 3 سال، به دعوت آشکار دست زدند. رنجها و سختیهای فراوانی که پس از درگذشت عموی بزرگوارشان ابوطالب و همسر باوفایشان حضرت خدیجه سلامالله علیهما بر ایشان گذشت، همچنین اعلام آمادگی مردم یثرب برای پذیرفتن آن پیامبر عظیمالشأن، زمینهساز هجرت بزرگ ایشان به این شهر گردید.
10 سال آخر عمر و رسالت حضرت محمد صلواتالله علیه در یثرب که پس از هجرت ایشان به آن جا مدینه خوانده شد، با جنگها، فتوحات و انتشار آیین آسمانی اسلام همراه بود. پیامبر گرامی اسلام، دارای 4 دختر به نامهای رقیه، کلثوم، زینب و فاطمه سلامالله علیها و سه پسر به نامهای قاسم، عبدالله و ابراهیم بودند که همگی جز فاطمهی زهرا علیها سلام، در زمان حیات ایشان درگذشتند. امروز به مناسبت ولادت خجستهی پیامبر رأفت و مهربانی حضرت محمد درود خدا بر ایشان باد، «روز اخلاق و مهرورزی» نام دارد.
*****
1355 سال پیش در چنین روزی در سال 83 هجری، حضرت امام جعفر صادق علیهالسلام ـ امام ششم شیعیان ـ دیده به جهان گشودند. امام جعفر صادق درود خدا بر ایشان باد، در 17 ربیعالاول سال 83 هجری در مدینهی منوره به دنیا آمدند. آن امام همام به «شیخالائمه» نیز معروف است، زیرا عمر ایشان (65 سال) از همهی ائمهی اطهار علیهمالسلام طولانیتر بوده است.
حضرت امام جعفر صادق علیهالسلام، مؤسس مذهب شیعهی جعفری نیز هست. در میان امامان معصوم صلواتالله علیهم، برای هیچکدام همانند امام صادق علیهالسلام، فرصت و اوضاع مساعدی پیش نیامد تا بتوانند در سطح وسیع به انقلاب فرهنگی دست بزنند و با تشریح فرهنگ غنی و پرمایهی اسلام، بر گسترش این دین آسمانی بیفزایند، اما برای امام جعفر صادق علیهالسلام در گیرودار کشمکشها و رویارویی بنیامیه و بنیعباس، این فرصت گرانبها به دست آمد. آن بزرگمرد علم و عمل، از این فرصت استفادهی کاملی کرد و اسلام و فقه آن را از دیدگاه ائمهی اهل بیت علیهمالسلام معرفی نمود.
حضرت امام جعفر صادق علیهالسلام با تربیت شاگردان پرشمار و برجسته، حیات تازهای به اسلام و مسلمین بخشید و فرهنگ ناب تشیّع را که از متن اسلام محمدی و علوی نشأت گرفته بود، به جهانیان عرضه کرد. امام صادق علیهالسلام به عنوان «مؤسس مذهب جعفری»، حوزهی علمیهی اسلامی در سطح عمیق و گسترده تشکیل داد و علوم اسلامی را تدریس نمود. در این حوزه، 4 هزار نفر به فراگیری علوم آل محمد میپرداختهاند. حضرت در این زمان، اسلام اصیل را از زیر حجاب تیره و تار اسلام بنیامیه و بنیعباس آشکار ساخت. حضرت امام جعفر صادق علیهالسلام، 34 سال امامت و رهبری جامعهی مسلمانان را بر عهده داشتند.
*****
34 سال پیش در چنین روزی در سال 1361، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور، پس از مدتی تعطیلی، بازگشایی شد.
پس از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، برای زدودن فرهنگ غیر اسلامی و استعماری از چهرهی دانشگاهها و خنثی کردن حرکتها و فعالیتهای گروههای مختلف سیاسی در دانشگاهها، از سوی شورای انقلاب اسلامی و با حمایت مردم و دانشگاهیان و با تأیید حضرت امام خمینی (ره)، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی مدتی تعطیل شدند. پس از تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی و برای سامانبخشی به مراکز آموزشی، این مراکز طی مراسمی در 27 آذر 1361، در دانشگاه تهران رسماً بازگشایی شدند.
*****
20 سال پیش در چنین روزی در سال 1375، دکتر محمدتقی دانشپژوه ـ محقق، کتابشناس و نسخهشناس ـ درگذشت.محمدتقی دانشپژوه در سال 1290 در آمل به دنیا آمد. او در جوانی در قم و تهران از محضر عالمانی چون: آخوند ملا علی همدانی، سید شهابالدین مرعشی نجفی و میرزا مهدی آشتیانی بهرهمند شد. پس از دریافت دانشنامهی لیسانس از دانشکدهی معقول و منقول، به تحقیق و تدریس پرداخت. استاد دانشپژوه برای کسب اطلاعات کتابشناسی و نسخهشناسی، به کشورهای عراق، عربستان، شوروی، ترکیه، انگلستان، فرانسه و آمریکا سفر کرد و در کنگرههای علمی ملی و بینالمللی حضوری فعالانه داشت.
استاد دانشپژوه عضو دائمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و افزون بر فعالیتهای علمی و فرهنگی، سالها در دورههای کارشناسی تا دکتری، به تدریس پرداخت. از او بیش از 340 مقالهی تحقیقی در مجلههای مختلف به چاپ رسیده است. وی «تصحیح جامعالتورایخ» و تدوین بخشهایی از فهرستهای کتابخانههای دانشگاهی را در کارنامهی فرهنگی خود دارد. استاد دکتر محمدتقی دانشپژوه ـ محقق، کتابشناس و نسخهشناس ـ در 27 آذر 1375 در 85 سالگی در تهران درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
37 سال پیش در چنین روزی در سال 1358، روحانی فرزانه و عالِم متعهّد ـ آیتالله دکتر محمد مفتح ـ به شهادت رسید.دکتر محمد مفتح در سال 1307 در همدان زاده شد. پدرش شیخ محمود مفتح از روحانیان همدان بود. محمد دروس اولیه را در زادگاهش تحصیل کرد و در 15 سالگی برای ادامهی تحصیل به قم رفت. در آن جا در محضر حضرت امام خمینی (ره)، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید محمدرضا گلپایگانی و سید محمدحسین طباطبایی به یادگیری علوم دینی و معرفتی پرداخت، اما علاقهی این عالِم طالبِ کوشا، او را به تحصیل دانشهای نوین هم کشاند، تا جایی که پس از چند سال، افزون بر این که از مدرسان معروف حوزهی علمیهي قم بود، موفق به دریافت دانشنامهی دکتری در رشتهی فلسفه شد.
آیتالله دکتر مفتح همراه با درس و بحث، به منبر نیز میرفت و سخنرانی میکرد. حکومت شاه به سبب سخنرانیها و فعالیتهای سیاسی و مخالفتش با رژیم پهلوی، او را به زاهدان تبعید کرد. در سال 1348 بعد از آزادی به تهران آمد و در دانشکدهی الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. مبارزات و زندان رفتنهای دکتر مفتح، تا سال 1357 ادامه داشت. بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و بازگشت حضرت امام خمینی (ره)، آیتالله دکتر مفتح به سرپرستی کمیتهی انقلاب اسلامی و دانشکدهی الهیات منصوب شد.
آیتالله دکتر محمد مفتح در صبح روز 27 آذر 1358، در کنار دانشکدهی الهیات تهران به همراه دو پاسدار همراهش، توسط گروهک فرقان به شهادت رسید. به نام و یاد شهید دکتر مفتح، خیابان روزولت تهران که محل دانشکدهی الهیات و روی دادن حادثهی شهادت ایشان بود، به نام شهید دکتر مفتح تغییر یافت. شهید دکتر محمد مفتح، به هنگام بازگشت حضرت امام (ره) به میهن، جزء کمیتهی استقبال از بنیانگذار انقلاب اسلامی بود. یکی از تصاویر بهیادماندنی شهید دکتر مفتح، تصویری است که به هنگام سخنرانی حضرت امام در بهشت زهرا، در 12 بهمن 57 برداشته شده است. سالروز شهادت دکتر محمد مفتح، 27 آذر، «روز حدت حوزه و دانشگاه» نام دارد.
*****
18 سال پیش در چنین روزی در سال 1377، حجتالاسلام محمدتقی فلسفی ـ خطیب برجسته ـ درگذشت. حجتالاسلام محمدتقی فلسفی در سال 1286 در تهران متولد شد. بعد از فراگیری ادبیات و سطوح، به آموختن فلسفه و معقول پرداخت. او در این راه محضر استادانی چون؛ میرزا طاهر تنکابنی، میرزا محمود قمی، سید محمدکاظم عصار و میرزا مهدی آشتیانی را درک کرد. بعد از طی این مراحل، به وعظ و خطابه روی آورد و در 15 سالگی اولین جلسهی منبر را در محضر پدر و گروه بسیاری از مردم برپا کرد که موجب تشویق آنها شد. از این زمان به بعد، نام فلسفی بر سر زبانها افتاد، طوری که در 19 سالگی برای منبر به مجلس شورای ملی دعوت شد. حجتالاسلام فلسفی بعد از اعتراض به کشتار در مسجد گوهرشاد مشهد، ممنوعالمنبر و خلع لباس شد تا این که پس از 3 سال و با کوشش آیتالله کاشانی منبرش رسماً آزاد شد.
حجتالاسلام فلسفی در منبر و خُطبه، روش نوینی را پایهگذاری کرد و تحول عمیقی در فن سخنوری به وجود آورد. این خطیب زبردست با تتبّع در اخبار و احادیث و مطالعهی پیگیر کتابهای روانشناسی، جامعهشناسی، اخلاق و تعلیم و تربیت و به کارگیری تجربیات و ابتکارات، به مشهورترین خطیب پایتخت تبدیل شد و در مجالس مهم تهران، ادارهی منبر را بر عهده گرفت. این روحانی مبارز، در طول دهها سال، بارها در منبرهای پر شور، به حکومت پهلوی انتقاد کرد و چندین بار دستگیر شد و بارها ممنوعالمنبر گردید.
در آخرین مورد، در سال 1350 در مجلس مهمی، به یاوهگوییهای دو نفر از سناتورها علیه حضرت امام (ره) پاسخ داد و آشکارا نام معظمٌ له را بر فراز منبر تکرار کرد و از مقام شامخ امام تجلیل کرد. این سخنان موجب شد که تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ممنوعالمنبر شود. حجتالاسلام محمدتقی فلسفی ـ خطیب توانا ـ با وجود کهولت سن، تا پایان عمر به سخنرانیهای روشنگرانه و استوار ادامه داد، تا این که در 27 آذر 1377 در ماه رمضان دار فانی را وداع گفت و در حرم حضرت عبدالعظیم ری به خاک سپرده شد.
*****
186 سال پیش در چنین روزی در سال 1830 میلادی، سیمون بولیوار ـ قهرمان مبارز با استعمار آمریکای جنوبی ـ درگذشت.سيمون بوليوار، سردار و سياستمدار معروف آمريكاي جنوبي، در سال 1783 میلادی در شهر كاراكاس در ونزوئلا به دنيا آمد. پس از طي دروس متوسطه، براي ادامهی تحصيل راهي مادريد در اسپانيا شد و در رشتهی حقوق فارغالتحصيل گردید. بوليوار كه در اواخر انقلاب كبير فرانسه در آن كشور به سر برده بود، پس از بازگشت به كشورش درصدد برآمد تا كشور خود و مناطق آمريكاي جنوبي را كه در زير يوغ استعمار اسپانيا بودند، آزاد سازد. از اين رو، مبارزات خود را از سال 1813میلادی آغاز كرد و طي سالهاي متمادي و جنگهاي پياپي، قدرت اسپانيا را در منطقه درهم شكست. بوليوار در جريان اين مبارزات بر آزادي تمامي مناطق آمريكاي جنوبي تأكيد ميورزيد و به دنبال استقلال كشورهاي اين منطقه بود. در اين جنگها، وي ممالكي را كه امروزه «اكوادور»، «پرو» و «كلمبيا» ناميده ميشوند، از چنگ اسپانيا خارج ساخت و به استعمار سیصد سالهی آنان پايان داد.
بوليوار از آن پس خود به رياست جمهوري اين مناطق انتخاب شد. در سال 1825 میلادی، آزادي «پروي عليا» از طرف بوليوار اعلام شد و به همين جهت، اين كشور را «بوليوي» نام نهادند. اين مبارزات، از بوليوار شخصيتي محبوب و الگو ساخت و افزون بر سرمشقگيري جوانان از او، وي به مظهر مبارزهی ضد استبداد در جهان غرب نيز شهرت يافت. او سرسختانه طالب آزادي، عدالت و دموكراسي بود و از اين رو در جريان مبارزات خود، لقب «آزاديبخش» گرفت. با اين حال، خودخواهي و فرقهگرايىها، مانع از تحقق رؤياي بوليوار در ايجاد فدراسيوني متحد در آمريكاي جنوبي شد و بروز برخي مخالفتها، وي را به استفاده از روشهاي ديكتاتوري ناچار ساخت.
اين مسئله به كاهش محبوبيت بوليوار انجاميد و موجب شد كه در سال 1830میلادی از قدرت كنارهگيري كند. وي تمام ثروت سرشار و ارثيهی هنگفت پدری را در راه پيشرفت انقلاب و آزادي گذاشت تا اينكه در 17 دسامبر 1830 در 47 سالگي بر اثر بيماري سل درگذشت. در حال حاضر نيز، سيمون بوليوار در آمريكاي لاتين به ويژه ونزوئلا، به عنوان «قهرمان ملي» معروف است. بوليوار از ديد معاصرانش، رهبري برجسته در مبارزه براي استقلال سياسي آمريكاي لاتين بود كه تقريباً با دست خالي قادر شد بر همهی موانع و ناكاميهايي كه در راه اداره كردن و حفظ مبارزهی دشوار پانزده ساله با اشغالگران اسپانيايي وجود داشت، فائق آيد و سلطهی آنان را بر آمريكاي لاتين پايان بخشد. به یاد این قهرمان مبارزه با استعمار آمریکای جنوبی، نام «سیمون بولیوار» در تهران در منطقهی 5 شهرداری، بر روی بلواری گذاشته شده است.
*****
81 سال پیش در چنین روزی در سال 1314: بخشنامهی كشف حجاب برای تصويب رضا شاه، از طرف رئيسالوزرا به دربار فرستاده شد.
*****
64 سال پیش در چنین روزی در سال 1331: بر حسب تصمیم دولت، حکومت نظامی در تهران و حومه برای مدت 2 ماه تمدید شد.
*****
64 سال پیش در چنین روزی در سال 1331: لایحهی تأسیس «شرکت اتوبوسرانی عمومی»، به قید دو فوریت به مجلس داده شد.
*****
42 سال پیش در چنین روزی در سال 1353: دو جنگندهی عراقی در يك نبرد با نيروي هوایي ايران ساقط شدند.
پژوهش و تنظیم: آرش امجدی